Tráng Đoàn Nguyễn Trãi: Một thời Hướng Đạo

HƯỚNG ĐẠO BÌNH ĐỊNH

Chắc chắn trong ký ức những anh chị em hướng đạo sinh Qui Nhơn - Bình Định ngày ấy còn nhớ rất nhiều những hình ảnh, những kỷ niệm một thời hướng đạo Bình Định.

Phong trào Hướng Đạo Việt Nam khởi thủy vào 1930 khi Tr. Trần Văn Khắc cùng một số thân hữu thành lập Thiếu đoàn Lê Lợi tại trường Thể Dục Hà Nội (Ecole d’Education Physique) gọi là Ban Đồng Tử Quân . Hai năm sau, cải danh xưng thành Hướng Đạo (Euclaireux) theo đề nghị của Tr. Hoàng Đạo Thúy.

Khi hiệp định Geneve 1954 chia đôi đất nước, Hội HĐVN cũng di cư vào Huế, rồi lập trụ sở tại Saigon và phát triển lớn mạnh trên khắp các Châu, Đạo trên toàn miền Nam.

Đạo Bình Định thuộc Châu Trường Sơn thượng, trực thuộc Hội Hướng Đạo Việt Nam với vị Đạo trưởng tiên khởi là Trưởng Bùi Chuyên sau đó các Đạo trưởng kế tiếp là quý Trưởng Nguyễn Đình Nghĩa , Nguyễn Văn Châu, Hoàng Hội, Đinh Chí Cương và cuối cùng trước 1975 là Tr Nguyễn Văn Tốt.

Ngay đầu thập niên 40 khi phong trào Hướng Đạo nước nhà còn phôi thai và đang trên đà phát triển khắp ba miền thì Thị xã Tam Quan là điểm khởi đầu của phong trào Hướng Đạo của tỉnh Bình Định. Người đầu tiên nhóm lên ngọn lửa Hướng Đạo ở Bình Định phải kể đến là Trưởng Cò yêu đời Tôn Thất Đông, khi Trưởng được bổ nhiệm từ Huế vào dạy học ở trường Minh Viên tại Tam Quan thuộc huyện Hoài Nhơn. Trường Minh Viên ở thôn Thạnh Mỹ, phía trên ga Tam Quan bây giờ, nằm sát một con suối nhỏ trên đuờng đi lên thôn Cự Tài, về hướng làng Phú Mỹ,

Năm 1940 Trưởng Tôn Thất Đông lập một Thiếu Đoàn ở trường Minh Viên thêm một Ấu Đoàn sau đó và Liên Đoàn Ngô Tùng Châu - Tam Quan ra đời và Trưởng Cò yêu đời Tôn Thất Đông là Liên đoàn trưởng đầu tiên. Trong thời gian này có sự tham gia của các Trưởng Nguyễn Chữ , Trưởng Bá , Trưởng Bùi Chuyên và Trưởng Nguyễn Hào sau làm Quận trưởng An Nhơn . Có thể nói buổi ban đầu ấy phong trào hướng đạo phát triển khá mạnh ở Bình Định . Sau Liên Đoàn Ngô Tùng Châu lần lượt có một Thiếu Đoàn ở Hoài Ân và một Thiếu Đoàn khác ở An Lương - huyện Phù Mỹ , phần lớn do các giáo viên ở các trường tiểu học trong huyện thấy có lợi ích nên tập hợp học sinh để huấn luyện theo phương pháp hướng đạo, lồng vào tinh thần yêu nước, yêu quê huơng . Thời bấy giờ tại Tam Quan, Liên đoàn có xây dựng được một đoàn quán khang trang bằng cách quyên góp những thân cây dừa già cỗi và đem đổi lấy ngày công của thợ mà xây dựng nên. (trích trong cuốn Lịch Sử Huớng Đạo Việt Nam của Truởng Tôn Thất Đông )

Sau hiệp định Geneve 1954 chia cắt đất nước làm hai, hoạt động phong trào HĐ đã bị gián đoạn, trường Minh Viên cũng bị đóng cửa và Trưởng Đông về lại Huế.

Cuối năm 1955 , tại Huế , Châu Hải Trung mở trại họp bạn Châu tại đồi Thiên An gần Huế . Liên Đoàn Bãi Sậy có anh Bùi Đích và đội truởng Bùi Hoàng Hoanh từ Tam Quan ra tham dự . Năm 1959 Liên Đoàn Bãi Sậy cử Tr Võ Văn Cẩn hướng dẫn các Thiếu sinh Trần Hòa Lộc, Lê Anh Dũng, Đặng cao Sơn...Tham gia Trại Phục Hưng tại Trảng Bom.

Trại Họp Bạn Châu Trường Sơn do Tr. Tôn Thất Hy Đạo Gia Lai tổ chức tại Biển Hồ Pleiku vào dịp lễ Noel 1966 với sự yểm trợ phương tiện chuyển vận của Không Lực Hoa Kỳ. Có 800 trại sinh tham dự. Trung Tướng Vĩnh Lộc, (cựu TS Bình Định 1942).Tư Lệnh Vùng ll Chiến Thuật kiêm Đại biều chánh phủ Cao Nguyên Trung Phần, đến chủ tọa lễ khai mạc.

Như thế có thể nói phong trào HĐ đã có tại tỉnh nhà từ 1940 , riêng tại Qui Nhơn, thủ phủ của tỉnh Bình Định, phong trào đã phát triển mạnh mẽ trong vòng non hai thập niên cuối trước biến cố 1975 với nhiều đơn vị hoạt động mà đoàn viên đa số là học sinh các trường Trung học trong thị xã như Cường Để, Nữ Trung Học Ngô Chi Lan, Kỹ Thuật, Trinh Vương, Bồ Đề, La San Vi Nhân, Tây Sơn, Nhân Thảo...và học sinh các trường Tiểu Học công lập.

Đạo Bình Định có một Hội Quán Hướng Đạo khang trang, bề thế cuối đường Phan Bội Châu góc Lê Thánh Tôn gần Chợ Lớn Qui Nhơn là nơi sinh hoạt chung của các Liên đoàn và Xưởng Nhu Đạo Quang Trung cũng nằm trong khuôn viên Đạo Quán.

Đạo Bình Định thời ấy với các Liên Đoàn :

* Liên Đoàn Nguyễn Thông gồm

- Thiếu Đoàn Nguyễn Thông : Tr.Phan Anh Lạc, Tr.Nguyễn Thanh Sơn, Tr. Nguyễn Bình Thuận, Tr.Trương Hồ, Tr. Nguyễn Trọng Hùng, Tr. Nguyễn Ngọc Nghiêm, Tr. Nguyễn Văn Tín,

- Kha Đoàn Nguyễn Thông: Tr.Nguyễn văn Lộc

- Ấu Đoàn Nguyễn Thông : Tr.Nguyễn văn Kim, Tr.Lê Tuấn, Tr. Nguyễn Cư, Tr.Thân Trọng Đoàn, Tr.Nguyễn Hùng,Tr.Trương Kim Cúc, Nguyễn văn Hải

- Ấu Đoàn Kim Thông : Tr.Nguyễn thị Sen, Tr. Nam, Tr.Chu Bạch Yến, Tr.Võ Hồng Lệ

* Liên Đoàn Quang Trung với các đơn vị

- Thiếu Đoàn Đống Đa : Tr.Nguyễn văn Tâm , Tr. Huỳnh văn Chiến, Tr Lương Quang Phúc

- Ấu Đoàn Đống Đa : các Akela :Tr. Nguyễn duy Ân, Tr Nguyễn Quốc Kỳ, Tr Huỳnh thị Thuỳ Hạnh, Akela Lệ Dung , Tr Võ Ngọc Lân..

- Kha Đoàn Sóng Thần : Tr. Diễn, Tr. Trần Trọng An Sơn, Tr. Huỳnh văn Chiến.

* Liên Đoàn Đạm Thủy gồm

- Ấu Đoàn Đạm Thủy : Akela Nguyễn văn Cư ...

- Thiếu Đoàn Đạm Thủy : Tr. Đoàn Thế Hảo ...

* Liên Đoàn Hùng Vương với các đơn vị

- Thiếu Đoàn Hùng Vương : Tr. Hoàng Hội, Tr. Nguyễn Kim Long, Tr. Nguyễn Trịnh Cường, Tr. Nguyễn Thành Đức...

- Tráng Đoàn Hùng Vương : Tr. Nguyễn Trịnh Cường

- Ấu Đoàn Hùng Vương : Akela Liên, Akela Vũ thị Hòa, Tr.Thái thị Phước...

Bắc Bình Định có các đơn vị hướng đạo từ 1940-1960:

* Liên Đoàn Ngô Tùng Châu - Tam Quan (1940) : Tr Tôn Thất Đông , Tr Bùi Chuyên Trưởng Nguyễn Chữ , Trưởng Nguyễn Bá , và Trưởng Nguyễn Hào sau làm Quận trưởng An Nhơn .

* Liên Đoàn Bãi Sậy (1955) gồm Thiếu Đoàn Hoàng Hoa Thám và Bầy Yên Thế : Tr Bùi Đích , Tr Võ Văn Cẩn , Tr Nguyễn Cần và Akela Lê Thị Loan , Tr Lý Tấn Á .v.v..

(Đến khoảng năm 1960 , vì tình hình chiến tranh ở địa phương nên các Liên Đoàn Hướng Đạo Tam Quan đã không còn hoạt động .)

Ngoài ra Đạo Bình Định còn có các Đơn vị biệt lập:

- Tráng đoàn Mỵ Nương

- Kha Đồ Bàn : Tr Long

- Thiếu Đoàn Đề Thám : Tr. Võ Ái Ngự, Tr. Nguyễn Thanh, Tr Hà Thái Hạnh ...

⚜️

Gần thế kỷ đã trôi qua, lớp sóng phế hưng vùi lấp...bao nhiêu dâu bể vũng đồi... các trưởng cầm đoàn khi xưa đã quá tuổi lão lai, người còn người mất. Hàng hàng lớp lớp hướng đạo sinh Bình Định ngày ấy tản mác theo dòng thời gian, nổi trôi cùng thời cuộc,

Hướng đạo Bình Định xưa giờ chỉ còn trong kỷ niệm mà thôi. Lần dở lại những trang hình ảnh cũ mờ phai bóng dáng một thời theo bước Bi-Pi mà lòng chợt nhớ lại bao kỷ niệm vui tươi khi tuổi xuân còn phơi phới.

“ ...Rồi ngày mai nhìn bóng dáng nơi này mà lòng thầm hứa với nhau rằng sắp sẵn luôn ; bền chặt tình thương yêu ta mãi luôn giúp ích cho đời ...”

Xin ghi lại đây để nhớ và mong rằng sẽ được bổ túc thêm những thiếu sót về Hướng Đạo Bình Định ngày trước từ quý anh chị em chúng ta.

Thân ái bắt tay trái

ĐĐSN